کد مطلب:36058 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:217
«و باز ایست از راهی كه بترسی گمراهی آن را. زیرا خودداری كردن بهنگام حیرت و سرگردانی گمراهی، بهتر از دچار شدن به هولها و هراسهاست.» اموری برای انسان در خلال زندگی پیش می یاد كه شبهه ناك است و مبدا و منتهی و غرض از آن روشن و آشكار نیست و گاهی انسان با جریاناتی مواجه می شود كه حقیقت و چگونگی واقع آن در دست نیست و خلاصه مشكوك به نظر می آید. وارد شدن و گام نهادن در چنین امور و جریاناتی گام نهادن در مسیری است كه انسان بیم گمراه شدن در آن راه را دارد و بر اثر عدم آشنائی، ترس آن است كه بكلی در جهت مخالف مقصد آدمی باشد و او را از هدف، دور كند و انسان دچار خطرهای گوناگون و عظیمی در آن راه بشود. اینجا است كه ایست كردن و جلو نرفتن بهتر است كه [صفحه 43] خردمند، هرگز كوركورانه سیر نكرده و جاهلانه و بی شناخت اقدام به كاری نمی نماید. و انسانهای حكیم و دانا، تا درست مطالب را نفهمند و ندانند و پرده اشتباهات از جلو دید آنان كنار نرود دست به كار نمی شوند. بنابراین نباید انسان به هر ندایی پاسخ مثبت داده و دنبال هر جریانی به راه بیفتد بلكه باید با تامل و اندیشه و عاقبت بینی، اقدام به انجام كارها بكند و در جریانات به راه افتاده و با اشخاص همكاری كند، نكند كه با حسن ظن و اعتماد نابجا دنبال كسی به راه بیفتد و به ظواهر فریبای سخنها و گفته ها از راه، منحرف شود. مرحوم شیخ مرتضی انصاری قدس الله روحه الطاهره این جمله مباركه را از وصیتهای امام امیرالمومنین علیه السلام بفرزندشان امام حسن علیه السلام در ضمن اخبار داله بر وجوب توقف بهنگام شبهه و عدم علم، ذكر فرموده است.[1]. چنانكه جمله اخیر از قسمت محل بحث در روایات عدیده ای با اندك تفاوتی آمده است، مثلا در قسمت پایان مقبوله ی عمربن حنظله از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلكات»[2]. «یعنی بهراستی كه جلو نرفتن در نزد شبهات بهتر از فرو رفتن در هلاكتها است». و نیز در روایت زهری از امام باقر علیه السلام آمده است: «الوقوف عند الشبهه خیر من الاقتحام فی الهلكه»[3]. و در روایت ابی شبیه از امام باقر یا امام صادق علیه السلام نیز همین جمله آمده است.[4]. و در روایت دیگری از رسول الله صلی الله علیه و آله راجع به نكاح بر شبهه آمده است: «فقوا عند الشبهه... فان الوقوف عند الشبهه خیر من الاقتحام فی الهلكه».[5]. و در روایت سكونی از امیرالمومنین آمده: «الوقوف فی الشبهه خیر من الاقتحام فی التهلكه»[6]. [صفحه 44] و خلاصه جمله نورانی محل بحث و این روایات شریفه درسی بزرگ و ارزشمند به همه نفوس انسانی می دهند كه هر كس در هر رشته و پست و مقامی كه هست از ورود و فرو رفتن در امور مشكوكه و جریانات مبهم و شبهه ناك اجتناب كرده، از گفتن سخن و القاء مطالبی كه برای او روشن نیست و بخوبی به آن نرسیده بپرهیزد. و نیز از خوردن مال و طعامی كه مورد شبهه است و كاملا اطمینان به حلاللیت آن نیست و خودداری نماید. یقینا انسانی كه بدینگونه محتاط و مآل اندیش باشد سعادتمند خواهد شد و دچر ندامت، پشیمانی، حسرت و ناراحتی نخواهد گردید.
(و امسك عن طریق اذا خفت ضلالته فان الكف عند حیره الضلال خیر من ركوب الاهوال)
صفحه 43، 44.